Stel, je wilt dolfijnen zien in Lovina. Dan is het slim om vroeg op te staan. Dolfijnen zijn namelijk het meest actief aan het wateroppervlak in de vroege ochtend. Tussen vijf en zeven uur ’s ochtends, tijdens vloed, komen ze vaak dichter bij de kust. Vooral in juli en augustus is de kans groot dat je ze ziet, maar dan is het ook drukker op het water. Het zicht is dan goed en het water meestal rustig.
Wil je het wat rustiger? Dan zijn mei, juni en september ook prima maanden. Je kunt dan wel wat mist of een korte regenbui tegenkomen, maar de kans op dolfijnen blijft groot. Rond volle maan zie je vaak grotere groepen, omdat er dan meer voedsel is. Bij bewolkt of regenachtig weer heb je wat minder geluk, want dan laten de dolfijnen zich minder snel zien.
Laten we eens kijken hoe zo’n dolfijntocht gaat. Je stapt meestal samen met een lokale visser in een bootje vanaf Kalibukbuk Beach. Eerst vaar je een stuk naar het noorden, dan richting Anturan langs het rif, en via een boog weer terug naar Lovina Beach. In totaal ben je zo’n 4 tot 6 kilometer onderweg.
De gidsen letten goed op vogels en bewegingen in het water. Ze geven elkaar met handgebaren en fluitjes door waar dolfijnen zijn. Zodra ze dolfijnen spotten, gaat de motor uit om de dieren niet te storen. Neem een camera mee met een snelle sluiter en een telelens, want dolfijnen zijn snel. Een licht jack tegen de wind en een waterdichte tas zijn handig. Felle kleding kun je beter thuislaten, dat schrikt dolfijnen af. Met een zonnebril met polarisatiefilter zie je beter door het water. In augustus en september heb je zelfs kans om jonge dolfijnen te zien.
Benieuwd wat zo’n tocht kost en hoe je boekt? Hier een handig overzicht:
Boekingskanaal | Prijs (IDR) | Betaalmethode | Annuleren |
---|---|---|---|
Vissers op strand | 100.000-150.000 | Contant, QRIS | Niet mogelijk |
Hotel/guesthouse | 200.000-250.000 | Contant, creditcard, e-wallet | Tot 24u gratis |
Online platform | 250.000-350.000 | Creditcard, e-wallet | Tot 24u gratis |
In het hoogseizoen gaan de prijzen zo’n 20% omhoog. Buiten het seizoen kun je soms tot 30% korting krijgen. Soms betaal je extra voor vervoer naar het strand, ontbijt of water (meestal alleen bij hotel of online inbegrepen). Wil je een privéboot? Dan betaal je wat meer.
Rond Lovina zwemmen dolfijnen die zich helemaal thuis voelen in de zee daar. De ondiepe kust, koraalriffen en zeegrasvelden maken het een fijne plek voor ze. Je kunt ze hier het hele jaar door zien, al trekken ze tijdens het regenseizoen wat verder de zee op. In de vroege ochtend komen ze juist dichter bij de kust om te jagen op sardines, makreel en ansjovis.
Dolfijnen werken samen in groepen en gebruiken slimme manieren om vis te vangen, zoals het vormen van een cirkel. Rond nieuwe maan en springtij is er extra veel voedsel. De zee is tot vijftig meter diep binnen twee kilometer van de kust, dus er zijn genoeg plekken waar kleine vissen zitten. ’s Nachts brengen koele stromingen plankton en vis naar boven, waardoor dolfijnen ’s ochtends makkelijk kunnen jagen. In het droge seizoen is het water vaak rustig, wat het jagen nog makkelijker maakt.
Benieuwd welke dolfijnen je kunt tegenkomen? Hier een overzicht:
Soort | Uiterlijk | Groepsgrootte | Gedrag |
---|---|---|---|
Spinnersdolfijn | Donkere rug, lichte buik | 10-30 | Sprongen, draaien |
Tuimelaar | Egaal grijs, brede vin | Solo/klein | Nieuwsgierig, dichtbij |
Langsnuitdolfijn | Grijs, witte vlekken | Kleine groep | Snel, weinig sprongen |
Indo-Pacific humpback | Bult op rug | Zeldzaam | Onvoorspelbaar |
Fraser’s dolfijn | Kort, compact | Zeldzaam | Schuw |
Wil je dolfijnen herkennen? Let dan op hun sprongen, de grootte van de groep en de vorm van hun vin. Met een verrekijker zie je ze nog beter.
Dolfijnen beschermen is belangrijk in Lovina. Het Lovina Dolphin Conservation Project werkt samen met vissers en de overheid om de dieren te beschermen. Er zijn duidelijke regels: boten moeten minstens vijftig meter afstand houden en er mogen niet meer dan tien boten tegelijk bij een groep zijn. Lokale rangers houden dit in de gaten.
Vissers en gidsen krijgen uitleg over hoe ze met dolfijnen moeten omgaan. Je mag dolfijnen niet voeren of aanraken. Wie zich niet aan de regels houdt, kan een boete krijgen. Het Bali Marine Research Institute telt elke maand de dolfijnen en gebruikt nu ook drones om hun gedrag te volgen. De populatie is de afgelopen jaren stabiel gebleven en er ligt minder plastic afval in zee sinds de schoonmaakacties zijn begonnen. Toch zijn er nog uitdagingen, zoals het groeiende aantal boten in het hoogseizoen, overbevissing van vissoorten waar dolfijnen op jagen en het risico dat ze in visnetten terechtkomen.
Wil je duurzaam op pad? In Lovina werkt het Sustainable Dolphin Tourism Initiative met een certificaat voor bootoperators die zich aan verantwoorde regels houden. Alleen boten met stille 4-takt motoren, maximaal zes passagiers en één tocht per dag krijgen zo’n certificaat. De operators volgen elke maand milieutrainingen en zorgen dat hun boten vrij zijn van plastic.
Er zijn onaangekondigde controles door het Lovina Tourism Board en elk jaar een herkeuring. Wie zich niet aan de regels houdt, raakt het certificaat kwijt. Deze aanpak werkt: gecertificeerde operators kunnen 15-20% meer vragen en hun boekingen stegen sinds 2021 met 40%. Er wordt nu ook geëxperimenteerd met GPS-trackers, geluidsmeters en biologisch afbreekbare brandstoffen.
Als je dolfijnen wilt zien in Lovina, zijn er duidelijke regels. Boten zetten hun motor uit binnen 100 meter van de dieren, blijven maximaal 15 minuten bij een groep en varen nooit tussen moeders en kalveren. Harde geluiden zijn niet toegestaan. Er mogen niet meer dan tien boten bij één groep zijn, afval hoort niet in zee en boten varen altijd naast de groep.
Deze regels zijn gebaseerd op onderzoek: kort kijken vermindert stress, afstand houden beperkt verstoring en stilte voorkomt dat dolfijnen in de war raken. Je helpt mee door voor gecertificeerde operators te kiezen en overtredingen te melden bij het Tourism Information Center of via de Lovina Dolphin App. De regels in Lovina zijn strenger dan internationaal, met kortere tijdslimieten en handhaving door de lokale visserscoöperatie.
Twijfel je tussen een georganiseerde tour of een lokale boot? Een georganiseerde tour via een reisbureau kost meer, maar je krijgt meer gemak en kleinere groepen. Voor een georganiseerde tour betaal je 250.000-350.000 IDR per persoon, bij een lokale boot is dat 100.000-150.000 IDR.
Gidsen van reisbureaus spreken vaak meerdere talen en vertellen je meer over de natuur. Lokale vissers delen vooral hun eigen ervaringen en spreken meestal beperkt Engels. Georganiseerde tours bieden kussens, ontbijt en ophaalservice, lokale boten zijn eenvoudig en zonder extra’s. Milieuregels worden bij georganiseerde tours, herkenbaar aan een groene vlag, strenger nageleefd. Bij lokale vissers verschilt dit per boot.
Bij georganiseerde tours wordt het geld verdeeld tussen vissers en het bureau, bij lokale boten gaat alles naar de familie. Lokale boten geven je meer inzicht in het vissersleven en zijn flexibeler, maar het kan drukker worden bij de dolfijnen omdat er soms meer boten tegelijk varen.
De jukung is het vissersbootje dat je overal in Lovina ziet. Ze zijn handgemaakt en vallen op door hun kleurrijke versieringen en familiepatronen die al generaties meegaan. Ze worden gemaakt van lokale houtsoorten zoals ulin en jati, en het bouwen gebeurt nog steeds met simpele gereedschappen.
Na het uithollen van de romp worden dubbele drijvers bevestigd voor stevigheid op zee. Het hout droogt maandenlang voordat het gebruikt wordt. Op de boeg zie je vaak symbolen zoals de vruchtbaarheidsgodin cili, een slang of garnaal. De kleuren en motieven vertellen iets over de familie en hebben een beschermende rol.
Voor toeristen zijn de jukungs aangepast met extra zitplaatsen, een zonnescherm en vaak een kleine motor. Ook zijn er reddingsvesten aan boord. Lokale bootbouwers zoals Pak Made Sudarma uit Kalibukbuk staan bekend om hun vakwerk. Tijdens de jaarlijkse Melasti-ceremonie worden de boten gezegend voor veilige tochten op zee.
De gidsen die je meenemen op dolfijntochten zijn meestal lokale vissers. Ze kennen de zee en haar bewoners heel goed. Hun verhalen en kennis maken de tocht extra bijzonder.
Neem Pak Ketut Sadia uit Kalibukbuk, die al veertig jaar op zee vaart en het vak van zijn vader leerde. Of Ibu Komang Sari uit Anturan, de eerste vrouwelijke gids in haar dorp die haar tijd verdeelt tussen vissen en toeristen rondvaren. In veel families gaat kennis over de zee, stromingen en dolfijnen van generatie op generatie over.
De afgelopen twintig jaar zijn steeds meer vissers overgestapt van visvangst naar toerisme. Ze volgen lessen over natuur en toerisme, wat hun inkomen verhoogt en de druk op visbestanden vermindert. In hun dorpen worden ze nu vaak gezien als ‘dolfijnambassadeurs’, wat hun status heeft verbeterd.
De zonsopgang boven de Bali Zee heeft een speciale betekenis in de Balinese cultuur. Veel vissers beginnen hun dag met een klein offer op de boeg en een kort gebed tot zonnegod Surya voor een veilige tocht. Soms sprenkelen ze heilig water over hun boot.
In verhalen worden dolfijnen gezien als boodschappers van zeegod Baruna. Hun verschijning bij zonsopgang geldt als goed teken, en er doen verhalen de ronde over dolfijnen die vissers hebben geholpen. Tijdens de tochten delen gidsen deze verhalen en leggen ze de betekenis van de rituelen uit.
Toeristen mogen soms meedoen aan het ochtendritueel en krijgen een klein bloemenoffer mee. De combinatie van het eerste zonlicht, traditionele gebeden en spelende dolfijnen zorgt voor een belevenis die veel reizigers lang bijblijft.