Hoe zijn de mensen op Bali: een complete gids
Hoe zijn de mensen op Bali: een complete gids
- Balinezen combineren hun eeuwenoude tradities met het leven van nu
- Familie en de lokale gemeenschap zijn het allerbelangrijkste in de Balinese cultuur
- Ook met alle toeristen en veranderingen houden ze hun tradities in ere
- Balinezen combineren hun eeuwenoude tradities met het leven van nu
- Familie en de lokale gemeenschap zijn het allerbelangrijkste in de Balinese cultuur
- Ook met alle toeristen en veranderingen houden ze hun tradities in ere
Balinese cultuur en tradities
Hoe mensen met elkaar omgaan op Bali
Stel je voor: je loopt over Bali en merkt meteen dat alles draait om balans. Dat noemen ze hier “tri hita karana” – het idee dat mens, natuur en het goddelijke met elkaar in evenwicht moeten zijn. Dit zie je overal terug, van hoe mensen thuis met elkaar omgaan tot de manier waarop ze ceremonies vieren.
Respect en harmonie zijn superbelangrijk. Balinezen volgen vaste regels, of ze nu in de tempel zijn of gewoon thuis. Je merkt ook dat er nog steeds verschillen zijn tussen kasten. Dat hoor je bijvoorbeeld aan hoe mensen met elkaar praten. Ruzie maken? Dat doen ze liever niet direct. Problemen worden meestal voorzichtig besproken, zonder harde woorden.
Hieronder vind je een handig overzicht van een paar belangrijke omgangsregels op Bali:
| Situatie | Regel |
|---|---|
| Tempelbezoek | Sarong & sjerp |
| Menstruatie | Geen toegang |
| Ceremonies | Bescheiden opstellen |
| Groet | Sembah gebaar |
| Gesprekken | Aangepaste taal |
| Hoofd aanraken | Nooit doen |
| Met voeten wijzen | Onbeleefd |
Ga je een tempel in? Dan draag je altijd een sarong en een sjerp, of je nu toerist bent of niet. Vrouwen die menstrueren mogen de tempel niet in – daar wordt echt op gelet. Tijdens ceremonies verwacht iedereen dat je je bescheiden opstelt. Draai je rug niet naar het altaar, dat is niet netjes.
Kom je bij iemand thuis, dan begroet je elkaar met de “sembah”: handen gevouwen voor je gezicht. Je schoenen laat je bij de deur staan. In gesprekken pas je je taal aan, afhankelijk van de kaste van de ander. Iemand van een hogere kaste spreek je extra beleefd aan. Problemen? Die worden meestal niet direct besproken, maar via een omweg opgelost. En let op: raak nooit iemands hoofd aan en wijs niet met je voeten. Dat vinden Balinezen echt onbeleefd.
Verhalen en legendes die je overal tegenkomt
Op Bali zijn verhalen en legendes overal. Je ziet ze terug in dans, kunst en de beroemde wayang schaduwspelen. Deze verhalen zitten vol symboliek en geven belangrijke lessen door aan de gemeenschap.
Neem bijvoorbeeld het verhaal van de Pura Besakih tempel. Volgens de legende werd een priester in een droom naar de heilige berg Agung geleid, waar de kracht van de goden het sterkst zou zijn. Of denk aan Kbo Iwa, een reus die volgens de mythe het landschap van Bali heeft gevormd door bergen en valleien te maken. Uiteindelijk werd hij door de slimme bevolking in een grot opgesloten omdat hij te veel at.
Dewi Sri, de rijstgodin, is ook zo’n belangrijk figuur. Zij beschermt de rijstvelden en staat symbool voor vruchtbaarheid. Je ziet overal kleine tempeltjes voor haar in de rijstvelden, en tijdens de oogst brengen mensen speciale offers. De wayang schaduwspelen zijn dé manier om deze verhalen door te geven. De poppenmeester (dalang) past de verhalen zelfs aan de actualiteit aan. Zo bepalen deze mythen welke dansen je ziet bij ceremonies en welke symbolen in offers worden gebruikt. Een bekend voorbeeld is de rituele strijd tussen Barong en Rangda, die wordt opgevoerd om dorpen te beschermen tegen slechte invloeden.
Hoe het moderne leven samenkomt met tradities op Bali
Op Bali gaan tradities en modern leven hand in hand. Stel je een jongere uit Denpasar voor: eerst even een offer brengen bij het familiealtaar, daarna snel door Instagram scrollen en op de scooter naar school of werk. ’s Avonds gamen of naar een café, waardoor het tempelbezoek soms wat minder belangrijk wordt.
In dorpen als Sidemen houden ouderen vast aan hun dagelijkse ritme: ochtendgebed, werken op het land, en samen dorpsactiviteiten organiseren. Zij zorgen ervoor dat tradities blijven bestaan en dat ceremonies goed worden geregeld.
Toerisme verandert het dagelijks leven op Bali
Toerisme heeft het leven op Bali flink veranderd. In Ubud bloeit de kunst- en yogascene, maar door de hoge grondprijzen kunnen veel lokale bewoners er niet meer wonen. Evenementen zoals het Bali Spirit Festival proberen cultuur en toerisme te verbinden. Dorpsraden maken regels om traditionele ceremonies te beschermen.
In Kuta draait alles om nachtleven en surfen. Veel families hebben hun land verkocht aan investeerders en hebben nu te maken met afval en drukte. In dorpen als Munduk en Sidemen blijft toerisme juist kleinschalig. Lokale families kiezen bewust voor homestays en eco-projecten om tradities en natuur te bewaren.
Tijdens corona werd duidelijk hoe kwetsbaar de economie is. Veel mensen gingen terug naar landbouw of oude ambachten en ruilden producten met elkaar. Daardoor kregen oude beroepen weer meer waardering.
Balinese samenleving en hoe mensen samenleven
Familiebanden en het leven in de gemeenschap
Op Bali draait het leven om familie en gemeenschap. Je woont vaak samen in een familiecompound, en de banjar – de lokale gemeenschap – is er altijd om te helpen. Iedereen weet wat zijn rol is.
De oudste zoon krijgt het familiehuis en zorgt voor het familiealtaar en de ouders. Dochters verhuizen meestal na hun huwelijk naar de familie van hun man. Jongere zonen helpen hun oudste broer, maar soms lukt het om een eigen huis te beginnen.
Het erfrecht is vooral op mannen gericht, maar in sommige gebieden krijgen dochters ook een deel van de erfenis. Zijn er geen zonen? Dan kan een dochter erfgenaam worden als ze bepaalde rituelen uitvoert.
Hieronder zie je hoe de rollen binnen het gezin en de gemeenschap zijn verdeeld:
| Persoon | Rol |
|---|---|
| Oudste zoon | Erft huis |
| Dochters | Verhuizen na huwelijk |
| Jongere zonen | Helpen broer |
| Banjar | Sociaal vangnet |
| Volwassen mannen | Stemrecht |
De banjar werkt als een soort lokale overheid en sociaal vangnet. Belangrijke beslissingen worden samen genomen tijdens vergaderingen, waar elke volwassen man mag stemmen. Houd je je niet aan de regels? Dan kun je een boete krijgen, uitgesloten worden van ceremonies of zelfs verbannen worden. Het idee van gotong royong – elkaar helpen – betekent dat iedereen meehelpt bij bruiloften, begrafenissen en het onderhoud van tempels.
In de steden verandert deze manier van samenleven. Jongeren kiezen er vaker voor om op zichzelf te wonen, wat soms tot spanningen tussen generaties leidt. Toch blijven de meeste Balinezen, ook als ze verder weg wonen, betrokken bij hun banjar.
Hoe namen op Bali werken
Op Bali zegt je naam veel over wie je bent. De eerste vier kinderen krijgen vaste namen: Wayan, Putu of Gede voor het eerste kind, Made, Kadek of Nengah voor het tweede, Nyoman of Komang voor het derde, en Ketut voor het vierde. Hebben je ouders vijf kinderen? Dan begint het rijtje gewoon weer opnieuw.
Voorvoegsels als Ida Bagus, I Gusti, Cokorda en Anak Agung laten zien tot welke kaste je hoort. Vrouwen krijgen vaak het voorvoegsel Ni of Desak. In sommige delen van Bali zijn er eigen variaties. Zo heten meisjes in Karangasem vaak Luh, of krijgen mensen bijnamen die verwijzen naar hun uiterlijk of karakter.
Steeds meer ouders kiezen tegenwoordig voor andere namen, soms geïnspireerd door westerse of Indonesische trends. Ze willen hun kinderen een eigen identiteit geven of discriminatie voorkomen. Namen kunnen ook veranderen na belangrijke gebeurtenissen. Zo wordt een vrouw na de geboorte van haar eerste kind vaak “Ibu” genoemd, gevolgd door de naam van dat kind. Priesters en hun partners krijgen na hun wijding een nieuwe naam die hun spirituele status aangeeft.
Werken en rondkomen op Bali
Oude beroepen en het dagelijks leven
Op het platteland van Bali zijn veel mensen nog bezig met traditionele beroepen. Denk aan het subak-systeem: boeren delen samen het water via een slim irrigatienetwerk. Ze maken afspraken over het gebruik van water en vieren belangrijke momenten in het landbouwseizoen met rituelen. Dit systeem staat onder druk door klimaatverandering, groeiende steden en het vele water dat toeristen gebruiken.
Vissers werken vaak met hun familie op traditionele boten en verkopen hun vangst op de markt. Maar overbevissing en vervuiling maken het steeds moeilijker. Daarom stappen sommigen over naar werk in het toerisme. Priesters zijn nog steeds belangrijk, meestal binnen de familie. Ze combineren hun religieuze taken vaak met landbouw of handel en krijgen daarvoor offers of geld.
Traditionele genezers (Balian) gebruiken kruiden en spirituele kennis, maar jongeren kiezen steeds vaker voor moderne zorg. Andere ambachten zoals palmwijn maken, zout winnen en scheepsbouw verdwijnen langzaam. Er is minder vraag en jongeren zijn minder geïnteresseerd in deze oude beroepen.
Kunstenaars en makers op Bali
Kunst en ambacht zijn een vast onderdeel van het dagelijks leven op Bali. Vaardigheden worden meestal doorgegeven binnen families of dorpen. Jonge kunstenaars leren jarenlang van een ervaren meester, vooral door te kijken, na te doen en veel te oefenen. De band tussen meester en leerling is sterk en gaat verder dan alleen het werk.
Kunstenaars proberen nieuwe materialen en technieken uit, maar traditionele motieven blijven belangrijk. In dorpen zoals Mas maken ze moderne beelden met klassieke houtsnijmanieren. Zilversmeden in Celuk ontwerpen hedendaagse sieraden met traditionele patronen.
Het leven als ambachtspersoon is niet makkelijk. Goedkope imitaties en massaproductie drukken de prijzen, en afhankelijkheid van toeristen zorgt voor onzeker inkomen. Sommige kunstenaars werken daarom samen in groepen om hun producten gezamenlijk te verkopen.
Tegelijkertijd komt er een nieuwe generatie op die traditionele manieren mixt met moderne kunstvormen zoals street art, fotografie en digitale media. In plaatsen als Ubud vind je galeries waar oud en nieuw samenkomen.
