Feestdagen die Bali bijzonder maken

Nyepi: een dag helemaal stil

Stel je voor: een heel eiland dat één dag lang helemaal stil is. Dat is Nyepi, de Balinese Dag van de Stilte. Op deze dag begint het nieuwe Saka-jaar en draait alles om bezinning. Je mag geen vuur of licht gebruiken, niet werken, niet ontspannen en niet reizen. Zelfs het vliegveld gaat dicht en in veel gebieden valt het internet uit. Dorpswachten, de Pecalang, houden in de gaten dat iedereen zich aan de regels houdt.

Huizen blijven donker, de straten zijn leeg en ook als bezoeker doe je gewoon mee. Het is een moment om stil te staan bij jezelf, de natuur en het goddelijke. Voor de natuur is het trouwens ook een soort adempauze.

Hieronder zie je de vier belangrijkste regels tijdens Nyepi:

Galungan en Kuningan: het goede wint

Tijdens Galungan en Kuningan draait het om het vieren dat het goede sterker is dan het kwade. Volgens de traditie komen de geesten van voorouders terug naar huis. Overal zie je penjor: hoge bamboestokken met slingers van kokosbladeren, fruit en bloemen.

Families maken offers van rijst, bloemen en fruit voor hun huisaltaar en in de tempel. Tijdens Galungan bezoeken families de tempels van hun voorouders. Op Kuningan, de laatste dag, worden er gele offers gemaakt en nemen de vooroudergeesten afscheid met rituelen. Je merkt het meteen aan de sfeer in de dorpen: alles is feestelijk versierd en mensen zijn druk in de weer met voorbereidingen.

Saraswati: kennis en creativiteit in het zonnetje

Ken je die dagen waarop je even stilstaat bij wat je allemaal leert en maakt? Op Bali is daar een speciale feestdag voor: Saraswati. Op deze dag wordt de godin van kennis, kunst en wijsheid geëerd. Boeken, geschriften en muziekinstrumenten krijgen een zegen.

Je leest de boeken niet, maar ziet ze als heilig. De offers bestaan uit bloemen, rijst, fruit en gele cakes – geel staat voor kennis en verlichting. Scholen houden ceremonies waarbij leerlingen en leraren samen bidden. Ook muziekinstrumenten en kunstvoorwerpen worden gereinigd en gezegend. Saraswati laat zien hoe religie, kunst en onderwijs op Bali met elkaar verbonden zijn.

Pagerwesi: bescherming en kracht

Pagerwesi draait om bescherming en het versterken van je innerlijke kracht tegen negatieve invloeden. De naam betekent letterlijk “ijzeren hek”, als symbool voor een sterke grens tegen het kwaad. Families brengen offers en bidden bij huisaltaren en tempels om hun spirituele verdediging te versterken.

De offers zijn eenvoudig: witte en gele bloemen, rijst en heilige bladeren. Er worden gebeden uitgesproken om negatieve energie buiten te houden. Het draait bij deze feestdag niet om voorouders, maar om bescherming in het dagelijks leven. Pagerwesi vult andere feestdagen aan, met aandacht voor persoonlijke en gezamenlijke kracht.

Tradities en tijd op Bali

De Pawukon-kalender: het ritme van het eiland

Op Bali loopt de tijd anders dan je misschien gewend bent. De Pawukon-kalender bestaat uit 210 dagen en wordt gebruikt naast andere kalenders. Veel belangrijke ceremonies worden hiermee gepland. De kalender heeft tien verschillende weekcycli die tegelijk lopen, elk met een eigen lengte.

Als bepaalde dagen uit deze cycli samenkomen, is het tijd voor rituelen zoals tempelverjaardagen of reinigingsceremonies. Een Balian, een traditionele priester, helpt bij het uitleggen van de kalender en het kiezen van goede dagen voor ceremonies, bruiloften en andere belangrijke momenten. De Pawukon komt uit de tijd vóór het hindoeïsme en laat zien hoe sterk de Balinese cultuur verbonden is met de natuur. Tijd wordt hier niet als een rechte lijn gezien, maar als een cirkel die steeds terugkomt.

Hieronder zie je een overzicht van enkele belangrijke rituelen en hun momenten volgens de Pawukon-kalender:

Purnama en Tilem: leven met de maan

Elke maand zijn er twee belangrijke dagen: Purnama (volle maan) en Tilem (nieuwe maan). Op deze dagen richten Balinezen zich op spirituele reiniging, dankbaarheid en hun band met het goddelijke.

Bij volle maan worden witte offers gebracht en zijn er uitgebreide ceremonies in tempels. Bij nieuwe maan draait het om reiniging en het loslaten van negatieve energie, vaak met donkere of zwarte offers als symbool voor verandering. Mensen doen mee door thuis of in de tempel te bidden, offers te brengen en samen rituelen uit te voeren. De maan wordt direct gekoppeld aan spirituele kracht, vruchtbaarheid en het slagen van rituelen. Elke volle of nieuwe maan heeft een eigen betekenis en bijbehorende rituelen, afhankelijk van de maand en plek in de kalender.

Odalan: samen de tempel eren

Odalan is het vieren van de verjaardag van een tempel, meestal elke 210 dagen volgens de Pawukon-kalender. Het hele dorp komt samen om de goden te eren. De datum hangt af van wanneer de tempel is opgericht en de cycli van de Pawukon.

De viering duurt vaak meerdere dagen met verschillende onderdelen: de goden uitnodigen, offers brengen, dansen en muziek maken, en de ceremonie afsluiten. Iedereen in het dorp heeft een taak, van het maken van offers tot het uitvoeren van traditionele dansen en gamelanmuziek. De organisatie en uitgaven worden gedeeld, waarbij elke familie bijdraagt. De odalan versterkt de band tussen dorpsgenoten en hun verbinding met de beschermgoden.

Tumpek Landep: respect voor alles wat helpt

Tumpek Landep begon ooit als een ceremonie om metalen voorwerpen zoals wapens en landbouwgereedschap te zegenen. Tegenwoordig worden ook auto’s, motoren en zelfs computers gezegend, omdat ze belangrijk zijn in het dagelijks leven.

Traditioneel worden krissen, speren en andere metalen voorwerpen schoongemaakt en gezegend met bloemen, heilig water en offers. Nu krijgen ook auto’s, motoren en computers een klein offer op het dashboard of toetsenbord. Tijdens de gebeden wordt gevraagd om veiligheid, goede werking en harmonie tussen mens en technologie. De ceremonie laat zien hoe Balinezen zoeken naar evenwicht tussen mens, natuur en het goddelijke, ook bij moderne apparaten. Tumpek Landep benadrukt respect voor alles wat het leven ondersteunt, of het nu oud of nieuw is.