Een cockfight op Bali: wat je moet weten
Een cockfight op Bali: wat je moet weten
- Hanengevechten zijn onmisbaar in Balinese dorpen
- Gokken en rituelen horen bij traditionele hanengevechten
- Hanenkampen brengen religie en gezelligheid samen
- Hanengevechten zijn onmisbaar in Balinese dorpen
- Gokken en rituelen horen bij traditionele hanengevechten
- Hanenkampen brengen religie en gezelligheid samen
Tajen in het dagelijks leven en geloof op Bali
Stel je voor: je loopt door een Balinees dorp en hoort het geroezemoes van mensen, het gekraai van hanen en de spanning in de lucht. Tajen, de hanengevechten op Bali, zijn niet zomaar een gevecht. Het is een sociaal moment, een soort dorpsbijeenkomst waar je ziet hoe alles in elkaar steekt. Voor veel mannen is tajen dé manier om te laten zien dat ze lef hebben en om hun naam te vestigen. Door mee te doen, bouw je aan je status en je plek in het dorp. Het is een gezamenlijke ervaring die de banden binnen de banjar, de dorpsgemeenschap, versterkt. Je merkt meteen wie welke rol heeft. Voor jonge mannen is het zelfs een soort overgangsritueel naar volwassenheid. Alles wat je moet weten over het fokken en trainen van hanen, leer je van je vader. Zo blijven de tradities leven, generatie op generatie.
Hoe hanengevechten samenhangen met Balinees hindoeïsme
Tajen hoort helemaal bij het Balinese hindoeïsme. Het draait niet alleen om het spektakel, maar vooral om het ritueel erachter. De gevechten zijn offers aan de bhuta kala, de lagere geesten die volgens de Balinezen in balans moeten blijven met de goden. Het bloed dat vloeit, heet tabuh rah: een bloedoffer dat nodig is om negatieve energie weg te nemen en de balans tussen de zichtbare wereld (sekala) en de onzichtbare wereld (niskala) te herstellen. Tajen is een vast onderdeel van religieuze ceremonies, zoals melasti en odalan. Tijdens zo’n ceremonie is het bloedoffer nodig om tempels of dorpen te beschermen. Alles gebeurt volgens vaste regels, met de priester die speciale gebeden uitspreekt.
De haan als teken in verhalen en kunst op Bali
De haan heeft op Bali een bijzondere betekenis. Hij is niet alleen een dier, maar ook een symbool. In verhalen en mythes zie je hem vaak terug als bewaker van de grens tussen het heilige en het gewone. De haan is een soort boodschapper tussen mensen en goden. In veel verhalen wordt hij gekoppeld aan goden als Brahma of figuren als Barong. Hij staat voor waakzaamheid, moed en bescherming. Denk aan het gekraai van de haan bij zonsopkomst: dat verjaagt volgens de Balinezen de kwade geesten. Je ziet de haan ook terug in kunst en architectuur, bijvoorbeeld als houtsnijwerk op tempeldaken. Eigenschappen als strijdlust, doorzettingsvermogen en trouw zijn op Bali belangrijk, en de haan staat daar symbool voor.
Tajen tijdens dorpsceremonies en tempelfeesten
Tajen hoort bij veel dorpsceremonies en volgt de Balinese kalender. Tijdens tempelfeesten, zoals odalan (de verjaardag van de tempel), is tajen vaak verplicht. Het gevecht vindt dan plaats op een vast moment, meestal na het brengen van voedsel- en bloemenoffers. De timing wordt bepaald door de Balinese pawukon-kalender, met speciale dagen voor bloedoffers. Voor het gevecht worden de hanen gezegend met heilig water (tirta) en spreekt de priester (pemangku) gebeden uit. Het gevecht zelf gebeurt op een speciale plek in het tempelcomplex, vaak in de wantilan, een open paviljoen. Na afloop wordt het bloed van de gevallen haan geofferd op het altaar of op de grond, om het dorp te beschermen.
Hoe Balinese cockfights in elkaar zitten
Regels en verloop van een cockfight op Bali
Een Balinese cockfight verloopt volgens duidelijke regels, al kunnen die per regio iets verschillen. Het draait niet alleen om het gevecht, maar ook om het ritueel eromheen. Een gevecht duurt meestal drie tot vijf minuten. Vooraf worden de hanen gewogen en op grootte bij elkaar gezocht, zodat het eerlijk blijft. Het gevecht bestaat uit meerdere ronden, met controles tussendoor om te kijken of de hanen gewond zijn. De winnaar is de haan die de ander uitschakelt, of degene die door de scheidsrechter (saya) wordt aangewezen. De saya let op de regels, checkt de spullen en beslist bij twijfel. Er zijn strenge regels voor de taji (sporen), die voor het gevecht worden gecontroleerd op lengte en scherpte.
Hieronder vind je een overzichtelijke tabel met de belangrijkste rollen en hun taken tijdens een Balinese cockfight:
| Rol | Taak |
|---|---|
| Scheidsrechter (Saya) | Regels bewaken |
| Priester (Pemangku) | Rituelen uitvoeren |
| Hanenhouder | Haan voorbereiden |
| Toeschouwer | Wedden, support |
Waar op Bali tajen wordt gehouden
Tajen vind je op allerlei plekken op Bali, van tempelterreinen tot speciale arena’s. Ceremoniële gevechten zijn vaak in tempelcomplexen, meestal in de wantilan, het open dorpspaviljoen. In Noord-Bali zijn de arena’s vaak eenvoudig, midden in het dorpsleven. In Zuid-Bali zijn de wantilans groter en vast. In Oost-Bali, bijvoorbeeld in Tenganan, gelden weer eigen regels en symboliek. Bekende plekken voor traditionele tajen zijn de tempels van Gianyar, Klungkung en Karangasem. In West-Bali zijn er kleinere, besloten arena’s waar alleen leden van de lokale gemeenschap (banjar) mogen komen. Dat maakt het rituele karakter extra duidelijk.
Wat de pemangku doet tijdens een cockfight
De pemangku, de spirituele leider, zorgt dat het religieuze deel van tajen goed verloopt. Zijn aanwezigheid maakt het ritueel officieel. Voor het gevecht voert hij reinigingsrituelen uit en besprenkelt hanen, arena en deelnemers met heilig water (tirta). Tijdens het gevecht bidt hij om de geesten gunstig te stemmen. De pemangku bepaalt wanneer het gevecht mag beginnen, vaak op basis van astrologie. Na afloop begeleidt hij het offeren van het bloed en spreekt afsluitende gebeden uit om de balans tussen de zichtbare en onzichtbare wereld te herstellen. Hij zorgt ervoor dat alles volgens de religieuze regels verloopt.
Uitrusting die bij Balinese cockfights hoort
De spullen bij tajen zijn met zorg gemaakt, vaak lokaal. De taji (metalen sporen) zijn het belangrijkste wapen. Ze zijn meestal van staal of messing, vijf tot zeven centimeter lang en hebben een scherpe, gebogen punt. Ze worden met katoenen draad en hars aan de poot van de haan vastgemaakt, stevig maar zonder de haan te hinderen. Gespecialiseerde Balinese smeden maken deze taji, vaak met geheime technieken. De tepekong is een bamboe verpakking om de haan te vervoeren, soms mooi versierd. De saung is een kleine mand waarin de haan voor het gevecht wordt gehouden om stress te verminderen. In vergelijking met andere delen van Zuidoost-Azië zijn Balinese taji wat korter en scherper, passend bij de snelle gevechten op het eiland.
Hieronder zie je een tabel met de belangrijkste uitrustingsstukken bij tajen:
| Uitrusting | Functie |
|---|---|
| Taji | Wapen |
| Tepekong | Transport haan |
| Saung | Rustplek haan |
Sociale kanten van cockfights op Bali
Tajen als ontmoetingsplek voor het dorp
Tajen is veel meer dan alleen een gevecht. Het is hét moment waarop het hele dorp samenkomt. Mensen eten en drinken samen, praten bij en delen het laatste nieuws. Jong en oud, dorpshoofden en gewone bezoekers lopen hier door elkaar. Dat zorgt voor een hechte band tussen de bewoners. Tijdens tajen kun je nieuwe mensen leren kennen, oude ruzies uitpraten en vriendschappen versterken. Dit geldt niet alleen voor mensen uit het dorp, maar ook voor bezoekers van buitenaf. De spanning en emoties die iedereen samen beleeft, zorgen voor een gevoel van saamhorigheid.
Weddenschappen horen erbij
Weddenschappen zijn standaard bij tajen en gaan volgens vaste gewoontes. De belangrijkste weddenschap (toh ketengah) is tussen de haneneigenaren. Toeschouwers sluiten daarnaast kleinere weddenschappen af met elkaar (toh kesisi). Alles gebeurt mondeling en in het openbaar, met omstanders als getuigen om het eerlijk te houden. Er zijn ongeschreven regels over wie met wie mag wedden. Familieleden of mensen uit dezelfde banjar (buurt) wedden meestal niet tegen elkaar om ruzie te voorkomen. Hoeveel iemand inzet en of iemand durft te wedden, zegt iets over zijn positie en zelfvertrouwen. Zo zijn de weddenschappen een belangrijk onderdeel van de sfeer en de sociale verhoudingen tijdens het evenement.
Wat tajen betekent voor de lokale economie
Tajen heeft invloed op de lokale economie, en dat gaat verder dan alleen de weddenschappen. Rondom het evenement verkopen mensen eten, drinken, souvenirs en spullen voor de hanen. Dit levert de verkopers een goed inkomen op. Er is zelfs een aparte handel in vechthanen, met fokkers, trainers en handelaren die zich richten op het kweken en verkopen van sterke hanen. Ook brommertaxi’s en vrachtwagenchauffeurs verdienen aan het vervoer van hanen en bezoekers. In sommige dorpen gaat een deel van de opbrengst naar projecten voor het dorp, zoals het opknappen van tempels, wegen of het organiseren van feesten. Tajen trekt ook toeristen die geïnteresseerd zijn in lokale gewoontes, wat extra geld oplevert via entree, gidsen en horeca.
Juridische en ethische kanten van tajen
Op Bali zit tajen in een grijs gebied tussen nationale wetgeving en lokale tradities. De Indonesische wet verbiedt dierengevechten en gokken, maar maakt een uitzondering voor religieuze rituelen. Hanengevechten als offer tijdens ceremonies (tabuh rah) mogen wel, maar commerciële gevechten met geldelijke inzet niet. In de praktijk kijken lokale autoriteiten vaak weg bij ceremoniële tajen. Het onderscheid tussen een ritueel en een commercieel gevecht is vaak vaag, waardoor de handhaving afhangt van de omstandigheden. De laatste jaren voert de overheid meer controles uit op commerciële tajen en zijn organisatoren van illegaal gokken voor de rechter gebracht.
Rituele hanengevechten tegenover commerciële gevechten
Ceremoniële tajen (tabuh rah) en commerciële gevechten zijn duidelijk verschillend. Ceremoniële gevechten zijn onderdeel van religieuze rituelen, duren kort en staan onder leiding van een priester volgens traditionele regels. Commerciële tajen vinden meestal buiten tempels plaats, gebeuren vaker en hebben geen religieuze begeleiding. Bij ceremoniële varianten gaat het om het offer zelf met slechts enkele gevechten, terwijl commerciële evenementen meer gevechten en hogere inzetten hebben. Bij ceremoniële tajen komen vooral mensen uit de lokale gemeenschap, terwijl commerciële gevechten een breder publiek trekken. Balinezen maken zelf ook dit onderscheid: ceremoniële tajen worden gezien als cultureel erfgoed, terwijl de commerciële variant eerder als maatschappelijk probleem wordt beschouwd.
Vechthanen en hoe ze worden klaargemaakt
Hoe eigenaren hun vechthanen trainen
Eigenaren steken veel tijd in hun vechthanen. Ze geven ze een speciaal dieet van rijst, maïs, gekookte eieren, vis en kruiden om ze sterker en fitter te maken. Elke dag trainen de hanen: rennen, springen, vechtoefeningen, soms samen met andere hanen of met hun eigenaar. Kruidenbaden houden de veren sterk en beschermen tegen parasieten. De eigenaren masseren en stretchen de spieren van hun hanen om blessures te voorkomen. In de dagen voor een gevecht worden de hanen apart gehouden om stress te verminderen en hun vechtlust te vergroten. Ook traditionele rituelen, zoals het besprenkelen met heilig water en het opzeggen van mantra’s, horen bij de voorbereiding.
Welke vechthanen je op Bali tegenkomt
Op Bali zie je verschillende rassen en kruisingen van vechthanen, elk met hun eigen sterke kanten. De Ayam Bali is vooral in het zuiden populair vanwege zijn snelheid en wendbaarheid. De Ayam Bangkok, die oorspronkelijk uit Thailand komt, staat bekend om zijn kracht en uithoudingsvermogen. Fokkers kruisen deze rassen vaak om de beste eigenschappen samen te brengen. In Oost-Bali vind je soms de zeldzame Ayam Cemani, een volledig zwarte haan die een bijzondere rol speelt bij rituelen. Bij het fokken letten eigenaren op dingen als spiermassa, beenlengte, kamvorm en verenkleed, maar ook op het karakter van de haan. Ze houden precies bij welke bloedlijnen ze kruisen, vaak met stambomen die meerdere generaties teruggaan.
