Stel je voor: je loopt door de Sukawati kunstmarkt, de oudste van Bali, die al sinds 1980 bestaat. Ooit was dit een plek waar lokale kunstenaars elkaar ontmoetten, nu is het uitgegroeid tot een belangrijk cultureel en economisch centrum. De markt is overzichtelijk: beneden kom je grote kunstwerken en houtsnijwerk tegen, boven liggen kleinere handgemaakte spullen, textiel en sieraden. Door de open bouw en het vele daglicht kun je hier echt lekker rondstruinen. Voor honderden families is deze markt dé plek om hun brood te verdienen. Jonge kunstenaars krijgen hier de kans om hun werk te laten zien, wat de markt extra bijzonder maakt.
In Sukawati draait alles om vakmanschap dat vaak van generatie op generatie wordt doorgegeven. Veel families kiezen voor één specialiteit, zoals houtsnijden, schilderen of textiel maken. Wat deze markt uniek maakt? Denk aan textiel met natuurlijke kleurstoffen uit planten, of houtsnijwerk met superveel details. Lokale materialen zijn belangrijk: kleurstoffen komen uit planten en mineralen, en voor het hout kiezen ze sterke soorten zoals suar of jackfruit. Het maken van deze producten kost tijd. Stel je voor: iemand snijdt urenlang aan een ingewikkeld masker, of weeft met de hand stoffen met gouden draden. Dat zie je terug in het eindresultaat.
Misschien ben je al eens op markten in Ubud of Kuta geweest. Daar draait het vaak om toeristen en massaproductie. In Sukawati ligt de focus juist op echtheid en kwaliteit. Hier vind je vooral handgemaakte producten, en dat merk je. Vooral het houtsnijwerk, de schilderijen en het textiel zijn van hoge kwaliteit. Je komt er unieke spullen tegen, zoals speciale maskers voor ceremonies of handgeweven doeken met traditionele patronen die je nergens anders op Bali vindt. De sfeer is oprechter, met meer lokale kopers, en het contact met de verkopers is persoonlijker. Je merkt dat je hier niet zomaar een toerist bent, maar echt deel uitmaakt van het lokale leven.
Onderhandelen hoort erbij op de Sukawati markt. Zie het als een sociaal spel, waarbij respect en vriendelijkheid belangrijk zijn. De startprijzen liggen vaak 30-50% hoger dan wat je uiteindelijk betaalt. Stel: je wilt een handgesneden houten masker kopen. De verkoper begint bij 400.000 IDR, maar een goede deal ligt rond de 250.000 IDR. Glimlach, maak een praatje en laat merken dat je het vakwerk waardeert. Handige zinnen zijn “Bisa kurang?” (Kan het minder?) en “Harga lokal?” (Lokale prijs?). Hard onderhandelen werkt meestal niet; een vriendelijke aanpak, misschien met een grapje, levert meer op.
Hieronder zie je een overzicht van het onderhandelingsproces en wat prijsvoorbeelden:
Product | Startprijs | Goede deal | Onderhandelingsmarge |
---|---|---|---|
Houten masker | 400.000 IDR | 250.000 IDR | ca. 40% |
Textieldoek | 200.000 IDR | 120.000 IDR | ca. 40% |
Zilveren ring | 150.000 IDR | 90.000 IDR | ca. 40% |
De Sukawati markt is elke dag open van 08:00 tot 18:00 uur. Het kan er druk zijn, maar soms ook juist lekker rustig. In het droge seizoen (april-oktober) zijn er meer bezoekers, terwijl het regenseizoen wat rustiger is. Wil je de markt op z’n best meemaken? Ga dan vroeg in de ochtend, tussen 08:00 en 10:00 uur. Dan worden de nieuwste spullen uitgestald en zijn de makers zelf aanwezig. Op zaterdagen en religieuze feestdagen zijn er extra kraampjes en culturele optredens. Ben je benieuwd naar demonstraties van houtsnijden of schilderen? Kom dan op woensdag- of zaterdagochtend. Tijdens volle maan zijn er soms speciale marktdagen met extra activiteiten.
Hieronder vind je een handig overzicht van de beste bezoektijden en activiteiten:
Dag/tijd | Drukte | Activiteiten |
---|---|---|
08:00-10:00 | Rustig | Nieuwe spullen |
Woensdag/zaterdag | Gemiddeld | Demonstraties |
Zaterdag/feestdag | Druk | Extra kraampjes |
Volle maan | Druk | Speciale markt |
Houtsnijwerk in Sukawati draait om details en betekenisvolle motieven. Makers werken vooral met suar-, krokodillen- en jackfruit-hout, omdat die stevig zijn en zich goed laten bewerken. Je ziet diepe reliëfs, sierlijke krullen en figuren uit de Balinese mythologie, zoals Barong en Rangda. Sommige kunstenaars, zoals I Wayan Tjokot en I Nyoman Sudarsana, combineren verschillende houtsoorten in één beeld voor een bijzonder effect. Veel beelden bevatten beschermende symbolen, goden, demonen en scènes uit oude verhalen als de Ramayana en Mahabharata. Stel je voor dat je zo’n beeld mee naar huis neemt: je haalt echt een stukje Balinese cultuur in huis.
In Sukawati vind je schilderijen waarin verschillende stijlen samenkomen, altijd met een persoonlijke draai van de kunstenaar. Ze gebruiken natuurlijke kleurstoffen uit mineralen en planten, gemengd met kokosolie voor een warme uitstraling. De schilderijen vallen op door hun levendige kleuren, gedetailleerde patronen en symbolische elementen zoals lotusbloemen en mythische dieren. Door de jaren heen zijn de onderwerpen veranderd: van religieuze verhalen naar meer hedendaagse thema’s, mede dankzij kunstenaars als I Ketut Soki en I Made Budi. Bijzonder zijn de ‘lukisan wayang’, schilderijen in de stijl van schaduwpoppen, die oude Balinese verhalen tot leven brengen.
Sukawati heeft een eigen stijl als het gaat om zilver- en metaalbewerking. Je ziet vooral kleine, verfijnde sieraden. Makers gebruiken technieken als filigrain en granulatie: dunne draadjes en kleine bolletjes zilver vormen samen een gedetailleerd patroon. In tegenstelling tot Celuk, waar grotere sieraden worden gemaakt, vind je hier vooral subtiele ringen, oorbellen en amuletten. De ontwerpen zijn vaak geïnspireerd op lokale bloemen en vogels en hebben een betekenis van bescherming of geluk. Naast sieraden maken de ambachtslieden ook bronzen offertempels en koperen maskers voor ceremonies.
Op de markt in Sukawati kom je handgemaakte souvenirs tegen die echt bij deze plek horen. Denk aan houten maskers voor tempelceremonies, beschilderde wayang-poppen en geweven songket-doeken met traditionele patronen. Echte stukken herken je aan kleine onregelmatigheden, natuurlijke materialen en het ontbreken van plastic of felgekleurde synthetische verf. Winkeltjes zoals ‘Toko Seni Wayan’ voor houtsnijwerk en ‘Galeri Dewi’ voor schilderijen werken direct samen met lokale kunstenaars. Zo weet je zeker dat je een echt stukje Balinese cultuur mee naar huis neemt.
Kunst uit Sukawati hoort bij het dagelijks leven en de rituelen op Bali. Houten Barong-maskers worden gebruikt tijdens dansen die bescherming bieden tegen nare invloeden. Zilveren amuletten dragen mensen voor geluk en voorspoed. Op veel schilderijen zie je verhalen uit de Ramayana of Mahabharata, oude verhalen vol levenslessen. Deze kunst is sterk verbonden met het hindoeïsme, waar goden, demonen en natuurkrachten centraal staan. Elke kleur en elk motief heeft een eigen betekenis: rood staat voor moed, zwart voor bescherming.
In Sukawati komen dans, muziek en theater samen. De lokale gemeenschap ondersteunt groepen die optreden bij religieuze en culturele evenementen. Lokale gezelschappen zoals ‘Sanggar Tari Sukawati’ voeren traditionele dansen uit, zoals de Barong- en Legong-dans. Gamelan-groepen zorgen voor muziek met instrumenten als de gender en kendang. Ook wayang kulit, het schaduwpoppentheater, zie je vaak bij tempels en op markten. Wil je een echt optreden meemaken? Bezoek dan ‘Pura Dalem Sukawati’ of het jaarlijkse ‘Sukawati Arts Festival’ in juli.
Sukawati heeft een paar van de oudste en meest bijzondere tempels van Bali. Elke tempel heeft een eigen verhaal en unieke bouwstijl. ‘Pura Dalem Sukawati’ valt op door indrukwekkende poorten en beelden, terwijl ‘Pura Puseh Sukawati’ bekend staat om oude stenen reliëfs. Elk jaar zijn er ceremonies zoals de ‘Odalan’ (tempelverjaardag) en de ‘Ngusaba Desa’ (dankritueel voor de oogst). Als bezoeker draag je een sarong en sjerp. Tijdens openbare ceremonies ben je welkom, zolang je de lokale gewoonten respecteert.
In Sukawati draait eten om meer dan alleen wat er op tafel staat. Lokale gerechten zijn nauw verbonden met religieuze ceremonies en kunstfestivals. Tijdens deze momenten staat samen eten centraal en worden tradities doorgegeven. Koks gebruiken verse ingrediënten van het eiland, waardoor je de pure smaken van Bali proeft. Veel recepten worden al generaties lang binnen families gedeeld, zodat de authentieke keuken van Sukawati blijft bestaan.
In Sukawati kun je allerlei lokale specialiteiten proberen. ‘Lawar ayam’ is een bekende mix van gekruide kip, verse kokos en kruiden. Ook ‘sate lilit’ is populair: vis of kip gemengd met specerijen, om citroengras gewikkeld en gegrild. Zin in iets zoets? Probeer dan ‘jaja laklak’: zachte rijstpannenkoekjes met palmsuiker en kokos.
Deze gerechten vind je bij lokale eetplekken zoals ‘Warung Lawar Bali’ en ‘Warung Sate Sukawati’, waar nog volgens traditionele recepten wordt gekookt. Wat de keuken van Sukawati bijzonder maakt, is het gebruik van verse kokos, kemangi (Balinese basilicum) en lokale kruiden die samen de typische smaak geven.
Tijdens kunstfestivals worden er speciale maaltijden gemaakt, zoals ‘babi guling’, gegrild speenvarken dat samen met de hele gemeenschap wordt gegeten. In Sukawati draait eten niet alleen om de smaak, maar ook om samen zijn en genieten van het moment.