Stel je voor: het is de 17e eeuw en de koning van Mengwi besluit een tempel te bouwen aan het Bratan-meer. Niet zomaar een plek, want dit meer is een van de belangrijkste waterbronnen van het eiland. De tempel krijgt de naam Ulun Danu, wat letterlijk ‘hoofd van het meer’ betekent. Dat zegt meteen iets over de ligging en het belang van deze plek.
Ulun Danu is gewijd aan Dewi Danu, de watergodin die alles te maken heeft met landbouw en vruchtbaarheid op Bali. Het is dus geen toeval dat juist hier een tempel staat. De bergen en het meer worden gezien als plekken met een bijzondere spirituele kracht. Wat ooit begon als een klein heiligdom, groeide uit tot een groot spiritueel centrum. Eerst waren er alleen wat eenvoudige schrijnen, maar later kwamen er meerdere paviljoens en torens bij.
Wat Ulun Danu extra bijzonder maakt, is de mix van religieuze invloeden. Je ziet er elementen van het Shivaïsme en Vishnuïsme, maar ook een Boeddhistische stupa. Dat laat goed zien hoe open en gemengd het Balinese geloof eigenlijk is.
Rond Ulun Danu en het Bratan-meer gaan allerlei verhalen rond. Een van de bekendste is dat Dewi Danu het meer zelf heeft gemaakt om Bali van water te voorzien. Als het waterpeil hoog staat, lijkt de tempel echt op het water te drijven. Veel mensen zien dat als een zegen van de godin.
Er is ook een verhaal over een heilige slang die in het meer woont en het water beschermt. Zulke legendes zijn niet zomaar sprookjes; ze bepalen nog steeds hoe mensen hier leven. Tijdens ceremonies leggen mensen offers in het water om de slang tevreden te houden en Dewi Danu te eren. Vooral in het regenseizoen brengen bewoners extra offers, in de hoop op een goede oogst. Deze verhalen worden nog altijd mondeling doorgegeven en zijn belangrijk voor de gewoontes rond de tempel.
Als je Ulun Danu bezoekt, valt meteen de bouwstijl op. Je ziet de bekende meru-torens, met daken die in lagen omhoog gaan. Door de ligging aan het Bratan-meer lijkt de tempel soms echt op het water te drijven. Dat geeft iets magisch.
De tempel is gebouwd volgens de Balinese kijk op het universum: het is een plek waar mensen en goden elkaar ontmoeten. De hoogste toren heeft elf verdiepingen, wat aangeeft dat Dewi Danu hier de belangrijkste godin is. Voor de bouw zijn vulkanisch steen en hardhout uit de omgeving gebruikt, versierd met houtsnijwerk dat verhalen uit de Balinese mythologie laat zien. In het steen zie je bijvoorbeeld beelden van beschermende demonen en symbolen voor vruchtbaarheid.
Het complex bestaat uit verschillende lagen. Het onderste deel is voor bezoekers, het middelste voor priesters en het bovenste voor de goden. Vanaf de tempel kijk je uit op de heilige berg Gunung Catur, wat de band met de natuur en het goddelijke nog eens onderstreept.
Hieronder zie je een overzicht van de belangrijkste heiligdommen en hun betekenis:
Heiligdom | Gewijd aan | Kenmerk | Offer |
---|---|---|---|
Lingga Petak | Shiva, Parvati | Heilige bron | Bloemen, water |
Brahma | Brahma | Eenvoudig | Rijst, fruit |
Vishnu | Vishnu | Rijk versierd | Vruchten, water |
Stupa | Boeddha | Rond, goud | Bloemen |
Kleine schrijnen | Natuurgeesten | Verspreid | Fruit, rijst |
Bezoekers komen bij elk heiligdom voor een eigen zegen. Zo vraag je bij Shiva om bescherming, bij Vishnu om voorspoed, bij Brahma om creativiteit en bij de lokale goden om vruchtbaarheid en een goede band met de natuur. Bij elk heiligdom horen andere offers, zoals fruit, bloemen, rijst en heilig water. Alles wordt afgestemd op de godheid die er wordt vereerd.
Ulun Danu Tempel speelt een grote rol in het Subak-irrigatiesysteem. Dit systeem zorgt er al eeuwen voor dat het water uit het Bratan-meer via kanalen en sluizen bij de rijstvelden terechtkomt. De tempelpriester leidt de waterrituelen en helpt bij het verdelen van het water. Zo lopen geloof en dagelijks leven hier echt in elkaar over.
Bij droogte of als het weer verandert, houden mensen soms extra ceremonies om regen te vragen. Het Subak-systeem is trouwens niet alleen slim, het is ook een manier van samenleven die UNESCO heeft uitgeroepen tot werelderfgoed. Om het systeem te behouden, zijn er nu projecten die zich richten op onderwijs en verantwoord watergebruik.
Hieronder vind je praktische informatie voor je bezoek:
Bezoeker | Toegang | Openingstijden | Kleding | Voorzieningen |
---|---|---|---|---|
Buitenlands | 75.000 IDR | 07:00-19:00 | Sarong, sjaal | Toiletten, eten |
Indonesisch | 30.000 IDR | 07:00-19:00 | Sarong, sjaal | Parkeren, gids |
Kom je vroeg in de ochtend, dan hangt er vaak mist over het meer. Dat levert prachtige foto’s op. Tijdens je bezoek moet je een sarong en sjaal dragen. Heb je die niet, dan kun je ze bij de ingang huren.
De tempel wordt nog steeds actief gebruikt voor ceremonies, dus respectvol gedrag is belangrijk. Je mag foto’s maken, behalve tijdens religieuze ceremonies. Niet alle delen van de tempel zijn toegankelijk voor bezoekers; sommige plekken zijn alleen voor gelovigen. Er is genoeg parkeerplek, je kunt een gids nemen voor extra uitleg en er zijn basisvoorzieningen zoals toiletten en eetkraampjes. Tijdens grote feesten zoals Odalan kan het drukker zijn en kunnen de openingstijden afwijken.
Ulun Danu Tempel is niet alleen mooi, maar ook belangrijk voor het dagelijks leven op Bali. Voor de mensen hier is het water uit het meer heilig en onmisbaar voor de rijstvelden. De rituelen en ceremonies laten goed zien hoe de Balinese cultuur mens, natuur en het goddelijke met elkaar verbindt.
Vlak voor Nyepi, het Balinese nieuwjaar, vindt de Melasti-ceremonie plaats. Tijdens deze optocht brengen mensen heilige voorwerpen en tempelbeelden naar het meer om ze te reinigen. Het water uit het Bratan-meer helpt om negatieve invloeden weg te wassen en ruimte te maken voor een nieuw begin.
Elke 210 dagen viert men volgens de Balinese kalender de tempelverjaardag, Odalan. De tempel wordt dan versierd met parasols, bloemen en gevouwen offermanden. Priesters varen in kleine bootjes het meer op om zegeningen uit te spreken.
De voorbereidingen beginnen vaak weken van tevoren. Mensen maken offers, oefenen dansen en bereiden speciale maaltijden. Tijdens de ceremonies klinkt gamelanmuziek en voeren dansers in traditionele kleding verhalen uit de Hindoe-mythologie op. Zo komen religie, cultuur en gemeenschap samen in een bijzondere sfeer.