Singaraja: een ontdekkingstocht door Noord-Bali
Singaraja: een ontdekkingstocht door Noord-Bali
- Singaraja was vroeger de belangrijkste stad van Bali
- De oude koloniale gebouwen zorgen voor een bijzondere sfeer
- Door de levendige handel wonen hier veel verschillende culturen en tradities naast elkaar
- Singaraja was vroeger de belangrijkste stad van Bali
- De oude koloniale gebouwen zorgen voor een bijzondere sfeer
- Door de levendige handel wonen hier veel verschillende culturen en tradities naast elkaar
Singaraja: Koloniale invloeden en cultuur
Hoe Singaraja ooit het centrum van Bali was
Stel je voor: je loopt door Singaraja en beseft dat deze stad ooit het kloppend hart van Bali was. Tussen 1849 en 1953 was Singaraja de hoofdstad van het eiland en het belangrijkste bestuurscentrum tijdens de Nederlandse koloniale tijd. Door de ligging aan de noordkust, direct aan de Javazee, groeide de stad uit tot een belangrijk punt voor handel en communicatie met de rest van Indonesië.
Na de verovering van Buleleng in 1849 kozen de Nederlanders Singaraja als hoofdstad. Hier verrezen overheidsgebouwen, scholen en rechtbanken. De haven was het vertrekpunt voor koffie, tabak en specerijen richting de rest van de wereld. Grote gebeurtenissen, zoals de Puputan Buleleng in 1846 (een massaal verzet tegen de Nederlanders), de oprichting van de eerste moderne scholen en de bouw van het residentiegebouw, hebben de stad gevormd. In 1953 werd Denpasar de nieuwe hoofdstad en verschoof de macht naar het zuiden van Bali.
Koloniale gebouwen in het centrum van Singaraja
Loop je door het centrum van Singaraja, dan zie je meteen de koloniale gebouwen die de stad zo’n eigen sfeer geven. De architectuur is een mix van Nederlandse invloeden, lokale stijlen en Indo-Europese elementen. Denk aan ruime gebouwen met diepe veranda’s, hoge plafonds en grote ramen voor frisse lucht.
Neem bijvoorbeeld het Gedung Resident, gebouwd rond 1920. Dit was het huis van de Nederlandse gouverneur en valt op door brede trappen, zuilengalerijen en een symmetrische vorm. Of de oude rechtbank: een gebouw met zware houten deuren en een open binnenplaats, waar Europese en lokale bouw samenkomen. Het postkantoor uit het begin van de 20e eeuw wordt nog steeds gebruikt en heeft originele tegelvloeren en houten luiken. In de Jalan Veteran staan koloniale huizen met witte gevels, sierlijke hekwerken en tropische tuinen. Veel gebouwen zijn aangepast aan het warme klimaat, met brede dakranden en een praktische indeling. Sommige zijn opgeknapt, andere wachten nog op renovatie.
Hieronder vind je een overzicht van enkele opvallende koloniale gebouwen in het centrum van Singaraja:
| Gebouw | Bouwjaar | Kenmerk | Huidig gebruik |
|---|---|---|---|
| Gedung Resident | ca. 1920 | Brede trappen | Overheid |
| Oude rechtbank | Koloniaal | Houten deuren | Rechtbank |
| Postkantoor | 20e eeuw | Tegelvloer | Post |
| Jalan Veteran huizen | Koloniaal | Witte gevels | Wonen |
Singaraja en de strijd voor onafhankelijkheid
Singaraja was een belangrijk centrum in de strijd voor Indonesische onafhankelijkheid. Hier ontstond verzet tegen de koloniale overheersing en groeiden nationalistische ideeën. De Puputan Buleleng van 1846, waarbij de lokale adel en bevolking massaal in opstand kwamen tegen de Nederlandse invasie, werd een krachtig symbool.
In Singaraja werden de eerste nationalistische scholen opgericht. Jonge Balinezen maakten hier kennis met moderne politieke ideeën. I Gusti Ketut Pudja was een van de lokale leiders die het verzet organiseerde en onderhandelingen voerde. Het Taman Makam Pahlawan (heldengrafmonument) in de stad herdenkt de gevallen verzetsstrijders. Ook werden hier nationalistische boeken verspreid en vonden protesten en bijeenkomsten plaats in de aanloop naar de Indonesische onafhankelijkheid in 1945.
Singaraja: waar verschillende culturen samenleven
Balinese, Chinese, Arabische en Europese invloeden door elkaar
In Singaraja leven mensen met allerlei achtergronden naast elkaar. Door de jaren heen kwamen er mensen uit Sulawesi, het Midden-Oosten, China en Europa, vaak voor handel of een nieuw begin. Elke groep heeft een eigen wijk met herkenbare gewoontes.
In Kampung Bugis, de Arabische buurt, zie je moskeeën, typische gebouwen en markten vol kruiden en stoffen. Kampung Cina is het centrum van de Chinese gemeenschap, met tempels, winkels en feesten zoals Chinees Nieuwjaar. De Europese invloed zie je terug in de oude koloniale huizen, waar vroeger Nederlandse handelaren woonden.
In het dagelijks leven lopen de culturen in elkaar over. Denk aan gemengde huwelijken en gezamenlijke vieringen zoals Cap Go Meh en Maulid Nabi. Ook in het eten proef je deze mix, bijvoorbeeld in gerechten waarin smaken en ingrediënten uit verschillende keukens samenkomen.
Hieronder zie je een overzicht van de belangrijkste culturele wijken en hun kenmerken:
| Wijk | Groep | Kenmerk | Bekend om |
|---|---|---|---|
| Kampung Bugis | Arabisch | Moskeeën | Kruidenmarkt |
| Kampung Cina | Chinees | Tempels | Nieuwjaar |
| Koloniaal centrum | Europees | Huizen | Architectuur |
De oude haven van Buleleng: het hart van Singaraja
De haven van Buleleng is echt het hart van Singaraja. Eeuwenlang kwamen hier handelaren en migranten aan en vertrokken weer. Door de handel in specerijen kwamen mensen uit allerlei landen samen, wat de stad een open sfeer gaf.
In de 19e eeuw kreeg de haven stenen kades, pakhuizen en douanekantoren. Sommige van deze gebouwen staan er nog steeds. De sfeer wordt bepaald door bakstenen gebouwen, ijzeren hekken en houten bruggen. Oude kantoren herinneren aan de tijd van Nederlandse en Chinese handelshuizen.
Hoewel delen van de haven nu vervallen zijn, zijn er projecten om de historische gebouwen te behouden. De visserij is nog steeds belangrijk, met traditionele prauwen en kleurrijke boten die elke dag uitvaren. De haven blijft een plek waar vissers, handelaren en bewoners samenkomen. Het is een levendig deel van Singaraja.
Ontdek de cultuur van Singaraja
Gedung Kirtya: oude manuscripten en verhalen
Ben je nieuwsgierig naar oude verhalen en tradities? Ga dan eens naar Gedung Kirtya. Deze bibliotheek, opgericht in 1928, heeft een bijzondere verzameling oude manuscripten op palmbladeren. De lontar-teksten geven je een kijkje in de geschiedenis en gewoonten van Noord-Bali.
Je vindt er duizenden teksten over religie, geneeskunde, recht, literatuur en magie. Vooral de medische teksten, religieuze liederen en verhalen over de Buleleng-koningen zijn bijzonder. De bibliotheek zorgt goed voor deze oude teksten door ze regelmatig te verzorgen en waar nodig opnieuw over te schrijven.
Onderzoekers uit binnen- en buitenland komen hier om de Balinese cultuur en taal te bestuderen. Als bezoeker kun je meedoen aan rondleidingen en tentoonstellingen die laten zien hoe het Balinese schrift zich door de jaren heen heeft ontwikkeld.
Museum Buleleng: het verhaal van Singaraja
Wil je meer weten over de geschiedenis van Singaraja? Loop dan binnen bij Museum Buleleng. Het museum zit in een oud koloniaal gebouw met hoge plafonds en een ruime binnenplaats.
Je ziet er traditionele wapens zoals kerissen en speren, muziekinstrumenten en archeologische vondsten uit verschillende tijdperken. De verschillende zalen nemen je mee door de koloniale tijd, de onafhankelijkheidsstrijd en het dagelijks leven van de lokale bevolking.
Anders dan musea in Zuid-Bali richt dit museum zich echt op de eigen geschiedenis en gewoonten van Noord-Bali. Er zijn regelmatig nieuwe tentoonstellingen en activiteiten die je bezoek extra leuk maken.
Ling Gwan Kiong: Chinese invloeden aan de haven
Ling Gwan Kiong is een Chinese tempel uit 1873 en een belangrijke ontmoetingsplek voor de Chinese gemeenschap in Noord-Bali. De tempel staat aan de haven en is gewijd aan Tan Hu Cin Jin, de beschermgod van zeevaarders, en andere Chinese goden.
Het gebouw valt meteen op door de rode pilaren, daken met draken en kleurrijke muurschilderingen. Binnen hangen wierookspiralen die soms dagenlang blijven branden, en je ziet overal offerschalen en gelukstekens.
Tijdens Chinees Nieuwjaar zijn er optochten, leeuwendansen en gezamenlijke maaltijden. Bijzonder is hoe tijdens het Kuningan-feest Chinese en Balinese rituelen samenkomen. De tempel laat mooi zien hoe Chinese en Balinese bouwstijlen en gewoonten met elkaar verweven zijn geraakt.
Het dagelijkse leven in Singaraja
Pasar Anyar en het straatbeeld van Singaraja
Wil je het echte leven in Singaraja meemaken? Ga dan naar Pasar Anyar. Hier komen mensen uit heel Singaraja samen. De markt is levendig van vroeg in de ochtend tot het einde van de dag, met de meeste drukte bij het openen en sluiten.
Je vindt er verse vis, tropisch fruit, specerijen, handgeweven stoffen en traditionele kruiden. Rond de markt staan verkopers met snacks zoals jaja Bali, saté lilit en verse sappen. In de waroengs in de buurt kun je typische gerechten uit Buleleng proberen en zie je hoe mensen samen eten en praten.
Opvallend zijn de ambachtslieden die manden vlechten, zilver bewerken of hout snijden. De sfeer is ontspannen en vriendelijk, met mensen van verschillende leeftijden en achtergronden. Hier draait het vooral om het gewone leven en contact tussen mensen, niet om toerisme.
Typische gerechten uit Buleleng
De keuken van Buleleng heeft een eigen karakter, met invloeden uit verschillende culturen. In Singaraja eet je gerechten die je niet snel ergens anders op het eiland vindt.
Ayam Betutu Buleleng is kip gemarineerd met kruiden als kemiri, laos, sereh en lombok, langzaam gegaard in bananenblad. Dit kun je eten bij Warung Ayam Betutu Men Tempeh op Jl. Surapati 5. Siobak is geroosterd varkensvlees met een krokant korstje, geserveerd met zoete sojasaus en ingelegde groenten bij Siobak Singaraja op Jl. Diponegoro 108. Nasi Tepeng is zachte rijst met kokos, kerrie en lokale groenten. Hiervoor ga je naar Warung Nasi Tepeng Bu Suci.
Eten in Singaraja is eenvoudig en vaak bedoeld om samen te delen; gerechten komen op grote schalen op tafel. De meest originele smaken vind je bij kleine waroengs in het centrum, waar families vaak al generaties lang koken.
